با کود دهی و تغذیه مناسب یونجه می توان عملکرد و مقاومت یونجه به بیماری ها و آفات را به میزان چشمگیری افزایش داد. تغذیه نقش بسیار مهمی در افزایش تناژ برداشتی گیاه یونجه خواهد داشت که داشتن یک برنامه غذایی مناسب و انجام آزمون خاک بصورت سالانه به شما در مهم کمک خواهد کرد البته که انتخاب بذر یونجه مناسب و بخصوص از ارقام هیبرید و اصلاح شده رابطه مستقیمی با تناژ برداشتی شما از مزرعه دارد. اصول تغذیه مناسب گیاه یونجه (Principles of proper nutrition of alfalfa) نقش کودها در بهبود رشد و کیفیت گیاه یونجه با توجه به افزایش جمعیت و نیاز بیشتر به غذا، شواهد گویای آن است كه امكان افزایش تولید از طریق افزایش سطح زیر كشت امكان پذیر نمی باشد، چرا كه در طول 25 سال گذشته حدود 480 هزار هكتار اراضی جدید به اراضی زیر كشت در ایران اضافه شده است. لذا تمركز بر افزایش تولید در واحد سطح بایستی یكی از مهم ترین راهبرد های كشور باشد و برای این كار بایستی همه ی عامل های موثر در تولید به كار گرفته شوند. هر چند كه عناصر معدنی میزان كمی از وزن یك گیاه را تشكیل می دهد ولی هر كدام از این عناصر وظایفی را در انجام فعالیت های حیاتی گیاه و تعادل بین رشد رویشی و زایشی بر عهده دارند و نبودن و یا بودن بیش از حد این عناصر در خاك، اختلال هایی را در گیاه به وجود می آورد كه روی رشد و نمو گیاه و در نهایت روی كمیت و كیفیت محصول تأثیر خواهد گذاشت. عناصر غذایی مورد نیاز گیاه عناصر مورد نیاز گیاه بر پایه میزان مصرف به دو دسته تقسیم می شوند: عناصر پرمصرف (عناصر ماکرو) عناصری مانند: نیتروژن، فسفر، پتاسیم، كلسیم، منیزیم و گوگرد كه بیشتر مورد نیاز گیاه می باشند را عناصر پرمصرف می گویند. عناصر كم مصرف (عناصر میکرو) عناصری چون آهن، منگنز، روی، مس، بر، مولیبدن و كلر كه به میزان بسیار كم مورد نیاز گیاه می باشند را عناصر كم مصرف یا ریز مغذی می گویند.البته سه عنصركربن،اكسیژن و هیدروژن هم از عناصر مورد نیاز گیاه هستند ولی چون این عناصر به فراوانی درهوا و آب یافت می شوند، به عنوان عناصر غذایی خاك به شمار نمی آیند. از آنجا كه تعیین سطوح بهینه كودها برای رسیدن به عملكردهای مطلوب یكی از هدف های مهم پژوهش های تغذیه ای است و در این میان عناصری كه با هم دیگر اثرگذاری های تعارضی (آنتاگونیستی) دارند اهمیت بسیار بالایی نیز دارند.چرا كه تعیین سطح بهینه یكی از آنها بدون در نظر گرفتن دیگری ممكن نبوده، به طوری كه با دخیل شدن دیگری معادله به دست آمده تغییر كرده و در نتیجه سطح توصیه شده فرق خواهد كرد. دامنه ی تغییرات عناصر غذایی (درصد) در اندام هوایی گیاه یونجه نیتروژن با توجه به میزان پایین مواد آلی و در پی آن نیتروژن خاك، مصرف این عنصر در خاك های كشور ضروری می باشد. تولیدات گیاهی در بسیاری از اراضی خشك و نیمه خشك و به ویژه اراضی شور اغلب به دلیل كمبود نیتروژن دارای محدودیت است. استفاده از كودهای شیمیایی نیتروژنی در این اراضی باعث شور شدن بیشتر می شود و مصرف این كودها از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نمی باشد.از سویی اصلاح خاك های شور نیز به جز در مورد كشت های پر در آمد، به دلیل صرف هزینه های بسیار زیاد در عمل امكان پذیر نیست. از سوی دیگر فرآیند تثبیت زیستی نیتروژن بسیار كارآمدتر از كودهای شیمیایی است. گونه ها و رقم های گیاهی كه توان تحمل بیشتری در برابر شوری داشته باشند باید همگام با انتخاب جدایه های ریزوبیومی مقاوم به شوری انجام پذیرد. در اراضی شور و لب شور كارایی جذب نیتروژن توسط ریشه های یونجه كاهش می یابد و برای دستیابی به بیشینه عملكرد مورد انتظار میزان نیتروژن مصرفی باید 20 درصد بیشتر از اراضی غیرشور باشد. استفاده از باكتری های ریزوبیوم ملیلوتی نقش موثری در افزایش تثبیت زیستی نیتروژن دارد. در بین كودهای نیتروژنه استفاده از نیترات آمونیوم باعث افزایش كارایی مصرف نیتروژن در گیاه می شود و توان تثبیت آن نیز افزایش می یابد.با این وجود پیش از كاشت میزان 50 كیلوگرم اوره یا 75 كیلوگرم نیترات آمونیم در هكتار توصیه می شود. البته با توجه به این كه میزان عناصر غذایی خاك ازمهم ترین عوامل مؤثر در تعیین نیاز غذایی گیاه به شمار می آید، بهتر است هر ساله پیش از مصرف كود اقدام به نمونه گیری و تجزیه خاك كرد. در صورت آغشته كردن بذر یونجه به باكتری های تثبیت كننده نیتروژن، افزایش 15-10 كیلوگرم نیتروژن در هكتار در هنگام كشت یونجه كافی خواهد بود. این میزان نیتروژن موجب رشد سریع یونجه های جوان شده و گره های روی ریشه نیز به خوبی تشكیل می شوند. بهترین واكنش یونجه به PH خاك درمحدوده 7.2 می باشد. علائم کمبود نیتروژن در گیاه یونجه رنگ سبز پررنگ برگهای یونجه به سمت زردی متمایل می شود. ریشه های یونجه کمی نازک خواهند شد برگ های کوچک و نازک خواهند شد فسفر این عنصر باعث گسترش نظام ریشه ای گیاه شده و عملكرد محصول را افزایش می دهد. در اثر استفاده از كودهای فسفره مقاومت گیاه نسبت به آفات و بیماری ها بیشترمی شود. در صورتی كه گیاه دچار كمبود فسفر شود برگ ها به رنگ سبز تیره و یا بنفش درآمده و از نوك آغاز به خشك شدن می كند. همچنین گره زایی متوقف شده و احتمال سرمازدگی در گیاه زیاد می شود میزان كاربرد كود فسفره بستگی زیادی به میزان فسفر قابل جذب در خاك و میزان محصول برداشت شده یونجه دارد. از این رو برای برداشت بیشینه محصول یونجه ازخاك هایی كه میزان فسفر آنها در سطح پایینی قرار دارد، 90 تا 100 كیلوگرم فسفر مورد نیاز است، در حالی كه یونجه به احتمال تنها 35 كیلوگرم آن را از خاك جذب می كند. نشانه های كمبود فسفر در گیاه یونجه علائم کمبود فسفر در گیاه یونجه رنگ برگها به سمت سبز تیره و متمایل به بنفش تغییر پیدا می کند برگها از نوک شروع به خشک شدن می کنند گره های زایشی در گیاه کم می شود كودهای فسفردار را میتوان در پاییز پیش از كاشت یا به صورت نواری در عمق 25 سانتی متری پخش كرد. در سال های بعد نیز بهتر است كودهای فسفره پس از نخستین چین برداری در بهار به زمین داده شوند. بیش از 85 درصد اراضی کشور دارای كمبود فسفر می باشند و مصرف این عنصر نقش موثری در افزایش عملكرد و بهبود كیفیت این محصول دارد. روش كنترل كمبود فسفر با توجه به نتایج آزمون خاك، كوددهی برای بهبود بازده و عملكرد گیاه قابل توصیه است. میزان مصرف کود سوپر فسفات تریپل بر پایه آزمون خاک پتاسیم حد بحرانی پتاسیم حدود 1.75 درصد در ماده خشك گیاهی است. گاهی میزان بیش از 2.5 درصد نیز برای افزایش عملكرد توصیه می شود. میزان این عنصر در یونجه با افزایش سن گیاه كاهش می یابد و بیشینه میزان آن در طول دوره رویشی دیده می شود و در مرحله گل دهی و دانه بستن از میزان آن كاسته می شود. میزان پتاسیم در قسمت های مختلف گیاه متفاوت است، به طوری كه در ساقه حداكثر میزان و در برگ بیشتر از ریشه می باشد. یونجه مانند دیگر بقولات علوفه ای نیاز پتاسیمی بالایی دارد و با برداشت محصول زیاد، مقادیر قابل توجهی پتاسیم از خاك خارج می شود. از سوی دیگر با وجود آنكه یونجه دارای شبكه ریشه ای عمیق و گسترده است و می تواند با در اختیار داشتن حجم زیادی از خاك، پتاسیم مورد نیاز خود را تأمین كند، كمبود پتاسیم در یونجه زارها قابل تشخیص بوده و در این شرایط تراكم محصول در یونجه زار كم است و به علت كاهش فعالیت آنزیم تثبیت كننده، نیتروژن غیر پروتئینی در گیاه تجمع می یابد. میزان مصرف کود های پتاسه بر پایه آزمون خاک در محصول یونجه رابطه مستقیمی بین میزان جذب نیتروژن و پتاس وجود دارد؛ به طوری كه با جذب بیشتر نیتروژن اندام های رویشی فعال تر شده و پتاس بیشتری نیاز دارند. در خاكهای شور از سولفات پتاسیم و در دیگر خاكها از كلرور پتاسیم استفاده می شود. یونجه در غلظت 140-120 (پی. پی. ام) خاك بهترین رشد را دارد كه معادل 50 كیلوگرم در هكتار كود پتاسه خواهد بود. نشانه های كمبود پتاسیم نشانه ها در آغاز در برگ های پایین تر به عنوان لكه های سفید كوچك در امتداد حاشیه برگ ظاهر می شود. مناطق بین لكه ها در نهایت به نوبه خود زرد شده و از بین می روند. حاشیه های برگ های پیرتر نیز ممكن است مایل به رنگ صورتی و قهوه ای مایل به زرد و سپس تبدیل به رنگ قهوه ای شوند. برگچه ها به صورت فنجانی به سمت پایین متمایل می شوند و در صورت تشدید كمبود، برگ ها می ریزند. نشانه های كمبود پتاسیم در یونجه روش كنترل کود دهی با توجه به نتایج آزمون خاك برای بهبود بازده و عملكرد گیاه قابل توصیه است. افزون بر این با افزودن پتاسیم، بقا یونجه در زمستان نیز ممكن است بهبود یابد. گوگرد چهارمین عنصر ضروری برای گیاهان پس از نیتروژن، فسفر و پتاس، گوگرد به شمار می آید. با این تفاوت كه نیاز گیاهان به این عنصر حتی بیشتر از فسفر می باشد. گوگرد به طور عمده در تولید اسیدهای آمینه و پروتئین نقش دارد و كمبود آن باعث كاهش عملكرد كمی و كیفی محصول میشود. با توجه به این كه بیشتر خاك های فلات ایران، قلیایی و آهكی می باشد و از كمبود مواد آلی و بیكربناتی بودن آب های آبیاری باعث محدود شدن حلالیت عناصر غذایی پرمصرف و ریز مغذی ها می شود، در عمل جذب این عناصر به كندی صورت می گیرد. بنابر این به دلایلی كه بیان خواهد شد، تغذیه گوگرد در گیاهان و مصرف آن اهمیت ویژه ای دارد. PHبیشتر خاك های كشور بالاتر از 7.8 و درصد آهك(TNV%) به طورعموم بیشتر از 20درصد می باشد ( میانگین TNVو PH خاكهای استان آذربایجان شرقی به ترتیب 28 و 7.81 است ) ، بنابراین خاك های ایران ،به طور عموم دارای PH بالا، ماده آلی کم و میزان آهک به نسبت زیاد می باشد. در این شرایط حلالیت برخی از عناصر غذایی از جمله فسفر، آهن، روی، مس و منگنز در محیط رشد رویشی، گیاهان بسیار كم است. چرا باید از گوگرد استفاده شود؟ با توجه به آنچه كه بیان شد استفاده از كودهای گوگردی به عنوان اصلاح كننده خاك های زراعی و عنصر مورد نیاز گیاهان ضروری است. آزمایش ها بسیاری كه صورت گرفته نشان از آن دارد كه افزایش گوگرد میزان قابلیت جذب فسفر را در خاك افزایش می دهد. كنترل كمبود گوگرد كاربرد 200 تا 300 كیلوگرم در هكتار گوگرد هنگامی كه سطح آزمون خاك كمتر از 20 قسمت در میلیون، توصیه می شود. كوتاه قدی و زرد شدگی ناشی از كمبود گوگرد. گوگرد كافی سمت چپ و كمبود گوگرد سمت راست بر بسیاری از گیاهان خانواده بقولات (لگومینوزه) از جمله یونجه نیز به میزان زیادی عنصر بر نیاز دارند. این عنصر در جوانه زدن گرده و در انتقال آب در گیاه نقش مهمی ایفا می كند در صورت كمبود، میان گره ها كوتاه شده و گیاه به صورت رزت در می آید. همچنین نظام ریشه ای ضعیف و رشد متوقف شده و این امر باعث كاهش محسوسی در عملكرد محصول می شود. شناسایی كمبود بر نشانه های كمبود بر عبارت اند از زردی و یا برنزه ای شدن برگ، كه پس از تغییر رنگ مایل به قرمز در امتداد حاشیه برگچه و سطح زیرین جوان ترین برگ ها به طور كامل توسعه پیدا می كند. در نهایت سطح بالایی برگ نیز تبدیل به رنگ زرد مایل به قرمز یا قرمز می شود. برگ های پایین تر سبز باقی می مانند، شاخه های بالایی گیاه به دلیل گره های كوتاه و نقطه در حال رشد ممكن است از بین برود. كمبود شدید بر بازدارنده به گل رفتن گیاهان یا تنظیم های پر شدن دانه میشود . نشانه های شدیدتر در شرایط خشك بروز می كند. نشانه های كمبود بر تغییر رنگ برگ به زرد و مایل به قرمز یونجه كه در اثر یخبندان اول فصل زمستانه از بین می رود، می تواند نشان های از كمبود بر باشد. استفاده از بر در خاك های حد واسط اسیدی ( PH بیش از 9/5 ) تا حد زیادی بقای یونجه را بهبود خواهد بخشید. روش كنترل كمبود بر استفاده از سه تا چهار كیلوگرم در هكتار از بر واقعی هر سه سال یكبار به طوركلی توصیه می شود. بر به صورت اسید بوریك با برخالص 24 درصد به كار می رود. بهتر است بر در یونجه زار جدید در اوایل پاییز استفاده شود. در خاك های شور یا یونجه زارهایی كه با آب شور آبیاری می شوند احتمال مسمویت به عنصر بر وجود دارد؛ لذا مصرف این كود در یونجه كاری های اراضی شرق دریاچه ارومیه توصیه نمی شود. نشانه های مسمومیت بر در برگ یونجه كلسیم تحقیقات نشان داده اند كه برای تولید محصول یونجه مناسب به 450 الی 600 كیلوگرم سولفات كلسیم در خاك های دچار كمبود كلسیم مورد نیاز است. با مصرف 600 كیلوگرم در هكتار سولفات كلسیم در یونجه زارهای زنجان، رشد و عملكرد یونجه بسیار مطلوب بوده است. علائم کمبود کلسیم در یونجه عبارتند از: کاهش رشد مرگ زودرس بوته های یونجه در زمستان عدم تحمل خشکی و گرما و خشک شدن آهن ماده غذایی آهن، یكی از مواد غذایی كم مصرف است كه وجود آن به اندازه كافی برای رشد گیاهان زراعی و باغی لازم است و در تشكیل سبزینه گیاهان زراعی و باغی نقش مهمی دارد. به دلیل آهكی بودن بخش زیادی از خاك های زراعی و باغی كشورمان، بسیاری از گیاهان زراعی از كمبود آهن رنج می برند. نشانه های كمبود آهن به طور معمول از برگ های جوانتر گیاه آغاز می شود. در اثر كمبود آهن لكه های مایل به زرد بین رگبرگ های برگ های جوان ایجاد می شود، ولی رگبرگ ها سبز باقی می مانند. نشانه ی کمبود آهن در یونجه با ادامه این كمبود و در مراحل بعدی، زردی در همه سطح برگ به سرعت پیشرفت می كند.در موارد كمبود شدید آهن، برگ ها به طور كامل به رنگ سفید درآمده و ممكن است سوختگی به صورت لكه هایی درهمه برگ های گیاه نمایان شود. در برگ های غلات، كمبود ماده غذایی آهن به صورت نوارهای سبز و زرد رنگ در طول برگ دیده می شود. در این حالت رگبرگ ها به رنگ سبز و فاصله بین رگبرگ ها زرد می شود. بایستی توجه داشت كه در فصل بهار كه به طور معمول رشد و نمو گیاه زیاد است، به علت كافی نبودن میزان آهن جذب شده به وسیله گیاه، رنگ برگ ها زرد می شود. پس از فصل بهار كه رشد و نمو گیاه كمتر می شود، بار دیگر رنگ برگ ها كم كم سبز شده و سرانجام درآخر تابستان همین كه رشد گیاهان زیاد شد، دوباره زردی در برگ ها بروز می كند. باید به خاطر داشت كه زرد شدن برگ ها تنها در اثر كمبود آهن ایجاد نمی شود، بلكه نیتروژن و شماری از عناصر غذایی دیگر و برخی از آفات و بیماری های گیاهی نیز ممكن است باعث تغییر رنگ برگ ها شوند. به هر حال آزمایش خاك است كه كمبود یا كافی بودن میزان مواد غذایی را مشخص می كند. شایان یادآوری است، كه عامل هایی همچون بالا بودن PH خاك، نبود توازن و میزان زیاد عناصر دیگر در خاك از جمله روی، مس،پتاسیم و كلسیم، آبیاری بیش از حد، كاهش اكسیژن خاك و كمبود مواد آلی خاك درایجاد زردی ناشی از كمبود آهن در گیاهان نقش دارند. برای جلوگیری از كمبود آهن باید از كشت گیاهان مقاوم استفاده كرد. به طور كلی میزان مصرف كودهای ریز مغذی در محصول یونجه در جدول زیر ارائه شده است. میزان مصرف کود های ریز مغذی در محصول یونجه كودهای آلی مواد آلی تركیبات كربنی هستند كه به وسیله گیاهان، ریز جانداران و جانوران در خاك تولید می شوند. وجود مواد آلی افزون بر اینكه نشان دهنده سلامت و كیفیت خاك است، شاخص مناسبی برای باروری آن نیز به شمار می آید كه نتیجه برهم كنش فرایند های فیزیكی، شیمیائی و زیستی خاك است. ماده آلی با بهبود شرایط خاكدانه سازی، وضعیت تخلخل و نفوذ پذیری خاك را بهبود می بخشد. در حالتی كه خاك فشرده و دارای نفوذپذیری كمی باشد تجمع دی اكسیدكربن پیرامون ریشه افزایش یافته و این امر افزون براینكه سبب خفگی ریشه ها می شود، از جذب عناصر غذائی كه نیاز به انرژی سوخت وسازی (متابولیك) دارند جلوگیری می كند. همچنین مواد آلی به علت داشتن گروه های عامل مختلف از جمله كربوكسیلی، فنلی ، الكلی و هیدروكسیلی ظرفیت تبادل كاتیونی خاك را افزایش داده و سبب می شود عناصر غذائی در خاك بهتر نگهداری شوند و گیاه دسترسی بیشتری به آن داشته باشد. از سوی دیگر مواد آلی در اثر معدنی شدن میزان قابل توجهی از عناصر غذائی پر مصرف و كم مصرف را در خاك آزاد نموده و به تغذیه متعادل گیاه بسیار كمك كنند. در یك خاك حاصلخیز میلیونها موجود زنده از جمله قارچ ها، باكتری ها، اكتینومیست ها و… زندگی می كنند. این موجودات نقش مهمی درتجزیه و تخریب مواد آلی خاك و معدنی شدن آن دارند. با ادامه فرایند معدنی شدن تركیبات پایدارتر مواد آلی در خاك تجمع می یابند، این مواد به نام عمومی هوموس شناخته می شوند. در یك خاك بدون و یا با میزان كم ماده آلی جمعیت میكروبی به شدت كاهش یافته و جذب بسیاری از عناصر غذائی كه قابلیت فراهمی آنها برای گیاه وابسته به اكسایش زیستی (اكسیداسیون بیولوژیكی) در خاك است مختل می شود. در بسیاری ازخاك های زراعی و دست نخورده میزان مواد آلی خاك به یك میزان ثابت متعادل گشته است. میزان مواد آلی خاك تابعی از عامل های مختلف از جمله اقلیم ،ویژگی های خاك، مدیریت زراعی و غیره است. موقعیت ایران در منطقه خشك و نیمه خشك و استفاده از نهاده هائی مانند كودهای شیمیائی برای دستیابی به عملكرد بالا، سبب شده است تا اهمیت مواد آلی كمتر در نظر گرفته شود به گونه ای كه در بیش از 60 در صد خاك های زیركشت در ایران میزان كربن آلی كمتر از یك درصد و در بخش قابل توجهی از كشوركمتر از 0.5 درصد باشد. امروزه توجه ویژه ای به ساماندهی تلفیقی تغذیه گیاه یا IPNS معطوف شده است كه در آن استفاده از منابع آلی و زیستی به همراه كاربرد بهینه كود های شیمیائی مورد نظر بوده و منجر به بهبود و حفظ حاصلخیزی خاك می شود. توجه به تولید و مصرف محصولات ارگانیك در سال های اخیر در جامعه های پیشرفته ناشی از نگرانی از مصرف بیش از حد نهاده های كشاورزی است. در سال های اخیر نگرانی از تخریب خاكها به عنوان تنها منبع تامین كننده غذا در سطح جهان مورد توجه قرار گرفته است، به طوری كه در بیانیه جهانی غذا، از حاصلخیزی خاك به عنوان یكی از عامل های كلیدی تحقق امنیت غذا و كشاورزی پایدار یاد شده است. حاصلخیزی خاك توصیف كننده توانائی و قابلیت خاك برای تامین شرایط رشد پایا، بهینه و مطلوب گیاه است. در گذشته حاصلخیزی خاك تنها تامین نیاز غذائی نیتروژن، فسفر و پتاسیم بوده است. پس از آن اهمیت ماده آلی مورد توجه قرار گرفت. بعضی از كشاورزان كودهای تازه حیوانی را به طور مستقیم وارد خاك كشتزار می كنند، یا در نقاط مختلف به صورت كپه ی (دپو) كوچك ریخته و پس از آن با شخم وارد خاك می كنند. با وارد كردن كودهای تازه به كشتزار پیش از عمل تخمیر سبب خواهد شد كه بذر علف های هرز و یا شاید بیماری های مختلف وارد كشتزار شوند و اگر به صورت كپه ای درجاهای مختلف در كشتزار ردیفی نیز نگهداری شوند سبب می شود تا مواد غذائی در اثربارندگی و یا تبخیر مواد غذائی و مواد آلی به هدر رود لذا برای جلوگیری از هدر رفت مواد غذائی انباشت و نگهداری كود آلی در جای مناسب و تخمیر آن ضروری است. آزمایش هایی كه در خصوص زمان استفاده و جلوگیری از شستشو و افزایش تاثیر كودهای شیمیایی روی گیاهان انجام داده اند، نشان داده است كه مصرف اغلب كودها در زمان كاشت تأثیر بهتری داشته است. در زمینه زمان مصرف كودهای حیوانی نیز چنین است. یعنی كودهای حیوانی كه به طور كامل تخمیر شده است بایستی همزمان با كاشت و یا همزمان با مصرف كودهای شیمیائی مصرف شود، چرا كه مواد مغذی درون كودهای حیوانی نیز شسته شده به هدر می رود. مواد مغذی در كودهای مورد مصرف در پاییز كمتر تأثیر داشته است و نتایج مصرف بهاره سودمندتر بوده است. مصرف كودهای حیوانی در خاك هایی با بافت ریز هدر رفت مواد غذائی را كاهش میدهد. در این گونه مواقع مصرف كود در پاییز و یا اوایل زمستان كه در منطقه بروز یخبندان نباشد اشكالی ندارد. البته تثبیت مواد غذائی در اینگونه از خاك ها بیشتر است. در خاك های سبك و شنی و یا اراضی شیبدار كه احتمال شستشو و فرسایش خاك مد نظر باشد زمان مصرف به زمان كاشت نزدیك می باشد. كودها را در فرصت كوتاه به صورت یكنواخت در كشتزار پخش كرده و پس از آن با شخم باید زیر خاك كرد. در یك هكتار به میزان 10 تن كود حیوانی سوخته (پوسیده و یا فرآوری شده) مصرف می شود. این عمل در كشورهای پیشرفته و یا در بعضی از شركت های دولتی در ایران با استفاده از دستگاهی كه در كف تریلی و پشت بندها مكانیزه شده و كودها را یك نواخت در كشتزار پخش می كند انجام می شود. عمق مصرف در خاك بستگی به نوع خاك و نوع كود و شرایط اقلیمی دارد. بطور مثال برای خاك های شنی، كود در عمق قرار داده می شود. به طور كلی برای تعیین میزان كود حیوانی به عامل هایی مانند ماده آلی خاك، نوع گیاه مورد كشت، بافت خاك، میزان باران باید توجه داشت. مانند برای خاك هایی كه ازلحاظ ماده آلی فقیر باشند باید میزان كود حیوانی زیادتر استفاده نمود، از سویی خاك هایی كه دارای بافت سبك هستند نسبت به خاك های سنگین مصرف كود حیوانی بیشتر خواهد بود و یا در مناطقی كه دارای باران زیادی باشند مصرف كود زیادتر خواهد شد. نیاز گیاهان (رقم های آنها) به كود حیوانی متفاوت خواهد بود. میزان مصرف ورمی كمپوست و كود مرغی 5 تن در هكتار می باشد كه بهتراست هنگام آماده كردن زمین مصرف شود. خلاصه مهمترین نکات این بخش عناصر مورد نیاز گیاه بر پایه میزان مصرف به دو دسته پر مصرف و كم مصرف تقسیم می شوند. عناصری مانند: نیتروژن، فسفر، پتاسیم، كلسیم، منیزیم و گوگرد كه بیشتر مورد نیاز گیاه می باشند را عناصر پرمصرف می گویند. عناصری چون آهن، منگنز، روی، مس، بر، مولیبدن و كلر كه به میزان بسیار كم مورد نیاز گیاه می باشند را عناصر كم مصرف یا ریزمغذی می گویند. با توجه به میزان پایین كربن آلی و در پی آن نیتروژن خاك مصرف این عنصر دراغلب خاك های كشور ضروری می باشد. در بین كودهای نیتروژنه استفاده از نیترات آمونیوم باعث افزایش كارایی مصرف نیتروژن در گیاه می شود و توان تثبیت نیز افزایش می یابد و استفاده از آن بر دیگر كودها اولویت دارد. پیش از هنگام كاشت میزان 50 كیلوگرم اوره یا 75 كیلوگرم نیترات آمونیوم در هكتارتوصیه می شود. البته با توجه به اینكه میزان عناصر غذایی خاك از مهم ترین عامل های موثردر تعیین نیاز غذایی گیاه به شمار می آید، بهتر است هر ساله پیش از مصرف كود اقدام به نمونه گیری و تجزیه خاك شود و در صورت آغشته كردن بذر یونجه به باكتری های تثبیت كننده نیتروژن، افزایش 15 - 10 كیلوگرم نیتروژن در هكتار در هنگام كشت یونجه كافی خواهد بود. حد بحرانی پتاسیم حدود 1.75 درصد در ماده خشك گیاه است. كمبود پتاسیم در یونجه زارها باعث كاهش تراكم محصول می شود و رشد ساقه ها و ریشه ها كم بوده و لكه های كوچك سفید یا زرد رنگ در اطراف برگچه ها نمایان می شود.به تدریج بافت های بین لكه ها آغاز به زرد شدن كرده و در برخی موارد حاشیه برگ به رنگ قرمز یا قهوه ای درآمده و برگچه ها به صورت فنجانی به سمت پایین متمایل می شوند و در صورت تشدید كمبود، برگ ها می ریزند. در خاكهای شور از سولفات پتاسیم و در دیگر خاك ها از كلرور پتاسیم استفاده می شود. یونجه در غلظت 140 - 120 قسمت در میلیون خاك بهترین رشد را دارد كه معادل 50 كیلوگرم در هكتار كود پتاسه خواهد بود. فسفر باعث گسترش نظام ریشه ای گیاه شده و عملكرد را افزایش می دهد. استفاده از كودهای فسفره باعث افزایش مقاومت گیاه نسبت به آفات و بیماری ها می شود. در صورتی كه گیاه دچار كمبود فسفر شود برگ ها به رنگ سبز تیره و یا بنفش درآمده و ازنوك آغاز به خشك شدن می كند. همچنین گره زایی متوقف شده و احتمال سرمازدگی در گیاه زیاد می شود. كاربرد 200 تا 300 كیلوگرم در هكتار گوگرد هنگامی كه سطح آزمون خاك كمتراز 20 قسمت در میلیون، توصیه می شود. نشانه های كمبود بر عبارت اند از زردی و یا برنزه ای شدن برگ، كه پس از تغییر رنگ مایل به قرمز در امتداد حاشیه برگچه و سطح زیرین جوان ترین برگ ها به طور كامل توسعه پیدا می كند. استفاده از 3 تا 4 كیلوگرم در هكتار از بر واقعی هر سه سال یكبار به طوركلی توصیه می شود. بر به صورت اسید بوریك با بر خالص 24 درصد به كار می رود. بهتر است در یونجه زارهای جدید در اوایل پاییز استفاده شود. كودهای حیوانی را كه به طور كامل تخمیر شده اند بایستی همزمان با كاشت و یا همزمان با مصرف كودهای شیمیائی مصرف كرد، چرا كه مواد مغذی درون كودهای حیوانی نیز شسته شده به هدر می رود.
تغذیه گیاه ، مطالعه عناصر شیمیایی و ترکیبات لازم برای رشد گیاهان، متابولیسم گیاهان و تأمین نیازهای خارجی آنهاست. در غیاب آن گیاه قادر به تکمیل چرخه زندگی عادی نیست.
هرگونه مواد طبیعی یا غیرطبیعی است که به خاک یا بافت گیاهان اضافه میشود تا یک یا تعداد بیشتری از مواد مغذی مورد نیاز رشد گیاه تأمین گردد.
قبل از خرید بذر یونجه و کشت ، اطلاع از میزان مواد غذایی و حاصلخیزی خاک و همچنین شناسایی کمبود عناصر غذایی بسیار مهم ، حیاتی و در کمیت و کیفیت محصول برداشتی بسیار تاثیر گذار است. ارزیابی و حاصلخیزی خاک، انتخاب کشت مناسب و مصرف متعادل کودهای شیم...
تغذیه از طریق برگ یکی از عملیات متداول برای رساندن مواد غذایی از طریق محلول پاشی کودهای قابل حل در آب به تمام شاخ و برگ گیاه می باشد