بذر هیبرید چیست؟

در کشاورزی و باغبانی، بذر هیبرید توسط انسان از طریق گرده افشانی مصنوعی تولید می شود. تولید بذر هیبریدی در کشاورزی مدرن رایج است. استفاده از بذرهای هیبریدی یکی از عوامل اصلی افزایش چشمگیر تولید کشاورزی در نیمه آخر قرن بیستم است. علاوه بر روش هیبریداسیون، گرده افشانی باز و تکثیر کلونال نیز از روش های تولید بذر در کشاورزی می باشند.

بذر هیبرید چیست؟

در کشاورزی و باغبانی، بذر هیبرید توسط انسان از طریق گرده افشانی مصنوعی تولید می شود. تولید بذر هیبریدی در کشاورزی مدرن رایج است. استفاده از بذرهای هیبریدی یکی از عوامل اصلی افزایش چشمگیر تولید کشاورزی در نیمه آخر قرن بیستم است. علاوه بر روش هیبریداسیون، گرده افشانی باز و تکثیر کلونال نیز از روش های تولید بذر در کشاورزی می باشند.

تمام بذرهای هیبریدی که توسط کشاورز کشت می شوند ، گیاهان مشابه ای تولید می کنند، در حالی که بذرهای نسل بعدی از آن هیبریدها، ویژگی های مطلوب نسل اولیه خود را ندارند. بذرهای هیبرید برای بهبود خصوصیات گیاهان از جمله عملکرد بهتر، یکنواختی و سبز شدن بیشتر، بهبود رنگ  محصول و مقاومت در برابر بیماری ها انتخاب می شوند. برای مثال بذر یونجه هیبرید که به واسطه روش تولید و ژن های والدش، خواب زمستانه ندارد و در زمستان هم میتواند رشد داشته باشد ولی ارقام محلی در زمستان رکود رشدی دارند.  عامل مهم، در تهیه بذرهای هیبرید ، هتروزیس یا ترکیب پذیری گیاهان مادر است. بنابراین، گیاهان والدی که در این روش انتخاب می شوند باید  با دقت تهیه شوند تا به یکنواختی حاصل از یکنواختی والدین، و عملکرد برتر ناشی از هتروزیس دست یابند.

اغلب از ما این سوال پرسیده می شود که "بذر هیبرید دقیقا چیست؟"

یک بذر هیبرید از تلاقی دو گونه مختلف از یک گیاه ایجاد می شود. تلاقی شامل برداشتن گرده از گل نر یک گیاه و انتقال آن به قسمت های گل ماده یک گیاه دیگر است. هنگامی که تخمدان گل ماده گرده افشانی شد، شروع به متورم شدن و تشکیل میوه می کند. دانه هایی که در داخل آن رشد می کنند، بذر های هیبریدی هستند. روش تولید بذر‌های هیبرید به عنوان نسل F1، در مقابل روش تولید بذر توسط  گرده‌افشانی باز (OP) قرار دارد. در روش تولید بذر توسط گرده‌افشانی آزاد، بذرها از طریق عوامل طبیعی در محیط آزاد مثل باد ، حشرات و ... ایجاد می شوند.

تولید کنندگان بذرهای هیبرید، گیاهان والد را تلاقی می دهند و نتایج آنها را بارها و بارها ثبت می کنند تا زمانی که فرمولی به دست آید که نتایج دائماً عالی ایجاد کند و این روند می تواند سال ها طول بکشد. این تلاشی است برای از بین بردن بهترین صفات ژنتیکی هر دو گیاه والد و ترکیب آنها در یک بذر هیبریدی. واریته های هیبریدی اغلب دارای ویژگی هایی مانند مقاومت در برابر بیماری، طعم یا بهره وری بهتر، بلوغ زودتر و غیره هستند. صفات مختلف بذرهای هیبرید برای انواع مختلف محصولات ایده ال است. به طور کلی، از بذر های هیبریدی بیشتر از بذرهای محلی می توان انتظار تولید عملکرد داشت. با این حال، برخی از بذرهای محلی به دلیل طعم یا سازگار بودن با شرایط آب و هوایی، آنقدر محبوب هستند که بذر های آنها نسل به نسل ذخیره می شود و تبدیل به بذر های موروثی می شوند.

هنگامی که یک بذر گوجه فرنگی هیبرید میوه تولید می کند ، دانه های درون آن میوه ها، خصوصیات ژنتیکی را از هر دو یا هر یک از گیاهان والدین به نسل بعد خود منتقل می کند. این بدان معناست که ویژگی های آنها کمتر قابل پیش بینی خواهد بود. هیبرید F1 از تلاقی بین ژنوتیپ های مختلف ایجاد می شود و بذرها یا گیاهان حاصل اغلب بسیار قوی تر از والدین خود هستند. بذرهای هیبریدی سبب افزایش سرعت رشد، یکنواختی بیشتر، گلدهی زودتر و افزایش عملکرد گیاه حاصل می شوند که آخرین مورد از بیشترین اهمیت را در کشاورزی دارد.

تفاوت بذرهایی که به روش گرده افشانی آزاد ایجاد می شوند با بذرهای هیبرید چیست؟

گرده افشانی باز یعنی گرده افشانی که  توسط حشرات، پرندگان، باد، یا سایر مکانیسم های طبیعی اتفاق می افتد. از آنجایی که هیچ محدودیتی در جریان گرده بین گیاهان در این روش وجود ندارد، گیاهان حاصل از گرده افشانی باز از نظر ژنتیکی تنوع بیشتری دارند. که این امر می‌تواند باعث ایجاد تنوع بیشتری در جمعیت‌های گیاهی شود که به گیاهان اجازه می‌دهد به آرامی با شرایط آب و هوای محلی، سال به سال سازگار شوند. تا زمانی که گرده بین گونه های مختلف در یک گونه مشترک تقسیم نشود، بذر تولید شده سال به سال، به همان صورت قبلی باقی می ماند. واریته موروثی گونه‌ای گیاهی است که سابقه انتقال  ژن آن در خانواده یا جامعه وجود دارد. انواع ژن های ارثی باید حاصل  از گرده افشانی باز  باشد، اما همه گیاهان گرده افشانی باز ، ارثی نیستند. اما هیبریداسیون یک روش کنترل شده گرده افشانی است که در آن گرده دو گونه یا گونه مختلف با مداخله انسان تلاقی می شود.

آیا میتونیم از بذر هیبرید بذرگیری کنیم؟!

هیبریداسیون می تواند به طور طبیعی از طریق تلاقی های تصادفی اتفاق بیفتد، اما دانه های هیبرید شده تجاری موجود، که اغلب به عنوان F1 برچسب گذاری می شوند، عمداً برای ایجاد یک صفت مورد نظر ایجاد می شوند. نسل اول یک تلاقی گیاهی هیبرید شده نیز به دلیل پدیده ای به نام «نیروی هیبرید» تمایل به رشد بهتر و تولید عملکرد بالاتری نسبت به واریته های اصلی دارد. با این حال، هر بذر تولید شده توسط گیاهان F1 از نظر ژنتیکی ناپایدار است و نمی توان آن را برای استفاده در سال های بعد ذخیره کرد. گیاهان نه تنها مطابق با نوع خود نیستند، بلکه به میزان قابل توجهی از قدرت کمتری برخوردار خواهند بود. کشاورزانی که از گونه های گیاهی هیبریدی استفاده می کنند باید هر سال بذر جدیدی خریداری کنند.