گیاه یونجه تنها گیاه علوفه ای است که پیشینه کاشت آن به پیش از ثبت تاریخ باز میگردد. مبدأ و پراكنش یونجه یونجه تنها گیاه علوفه ای است كه پیشینه كاشت آن به پیش از ثبت تاریخ باز میگردد. این موضوع تعیین دقیق مبدأ یونجه را دشوار میسازد. بر پایه تحقیقات انجام شده، مبدأ اصلی یونجه جنوب غربی آسیا و به ویژه منطقه ایران نام برده شده است. هر چند گونه های وحشی یونجه در مناطق گسترده ای، از چین تا اروپا و از آنجا تا شمال آفریقا پراكنش یافته اند ، ولی مناطق اصلی و اولیه پراكنش گونه های وحشی یونجه مربوط به فلات آناتولی، جنوب قفقاز، بلوچستان و كشمیر است كه مناطق یادشده در كشورهای ایران، سوریه ، تركیه، عراق، افغانستان، پاكستان و هند واقع شده اند. شواهد به دست آمده از تحقیقات باستان شناسی نشان میدهد كه یونجه برای نخستین بار در 2000 سال پیش از میلاد درایران، تركمنستان و قفقاز و پس از آن 700 سال پیش از میلاد در بابل قدیم كشت می شده است. برپایه اسناد موجود، كشت یونجه در 490 سال پیش از میلاد در یونان و 126 سال پیش از میلاد در چین مرسوم بوده است. در پی آن، یونجه در 1100 پس از میلاد از ایران به كشورهای حوزه عربی و از آنجا به اسپانیا و شمال آفریقا گسترش یافت. به باور بسیاری از محققان، نام انگلیسی یونجه نیز از این دوران گرفته شده است كه از نام اولیه آن در ایران باستان مشتق شده است. در 1550 پس از میلاد از اسپانیا به فرانسه و پس از آن در سال 156 پس از میلاد به بلژیك و هلند گسترش پیدا كرد. یونجه در سال 1650 وارد بریتانیا شد و در سال 1750 به استرالیا و آلمان، در سال 1770 به سوئیس و در نهایت در سده 19 میلادی به روسیه رسید. در آمریکا به یونجه Alfalfa ، در انگلستان Lucerne و در هندوستان Lucerne grass یا Alfalfa هم گفته می شود. یونجه ملکه گیاهان علوفه ای است که دارای ارزش غذایی بالایی می باشد. خاستگاه یونجه به احتمال زیاد ایران است. یونجه دارای اقسام گوناگون بوده و مهمترین آن Medicago sativa می باشد که دارای بیشترین چین و ارزش غذایی زیادی است. سطح زیركشت و میزان تولید یونجه در جهان و ایران یونجه به عنوان مهمترین گیاه علوفه ای، سازگاری مناسبی به شرایط مختلف اقلیمی دارد و امروزه در بیشتر مناطق جهان كشت میشود. سطح زیر كشت یونجه در سطح جهانی حدود 35 میلیون هكتار است. البته این میزان نسبت به دو دهه اخیر حدود ده درصدكاهش نشان می دهد كه این كاهش را می توان به افزایش قیمت نفت، به ویژه دركشورهای توسعه یافته همچنین بروز برخی بیماری ها و آفات،افزایش قیمت دیگر محصولات زراعی و تغییر سیاست های دولت ها نسبت داد.بزرگ ترین مناطق تولیدكننده یونجه به ترتیب شامل: آمریكای شمالی با 11.9 میلیون هكتار (41%)، اروپا با 7.1 میلیون هكتار (25%)، آمریكای جنوبی با 7میلیون هكتار (23%)، آسیا با 2.2 میلیون هكتار (8%)، آفریقا (2%) و اقیانوسیه (1%) می باشند. كشورهای پیشرو در تولید یونجه نیز شامل آمریكا (9 میلیون هكتار)، آرژانتین (7 میلیون هكتار)، كانادا (2 میلیون هكتار)، روسیه (1.8 میلیون هكتار)، ایتالیا (1.3 میلیون هكتار) و چین (1.3 میلیون هكتار) میباشند.در میان كشورهای تولید كننده یونجه، ایران در رده هشتم جهانی قرار دارد و میانگین سطح زیركشت آن در دهه گذشته بیش از 600 هزار هكتار بوده است كه تولیدی معادل 4.3 میلیون تن یونجه خشك را داشته است. رشد و نمو یونجه فرآیند جوانه زنی بذر یونجه بهترین دمای خاک برای جوانه زنی بذر یونجه 18 تا 29 درجه سانتیگراد است، ولی بذرهای یونجه در دماهای بالاتر از 2.8 درجه سانتیگراد می توانند جوانه بزنن ( صفر گیاهی (Base temperature) یونجه = 2.8 درجه سانتیگراد). دماهای بهینه سرعت جوانه زنی بذر را افزایش داده و از این رو مدت زمان کاشت تا جوانه زنی را کاهش می دهند. اگر شرایط محیطی مناسب برقرار باشد، جذب آب 24 تا 48 ساعت پس از کاشت آغاز می شود. سبزشدن و رشد گیاهچه یونجه ریشه چه پیش از بیرون آمدن از پوسته به سرعت در خاك نفوذ كرده و ریشه ای بلند، باریك و به طور معمول عمودی و بدون انشعاب را تشكیل می دهد، كه این ریشه در نخستین فصل رشد تا عمق 150 تا 180 سانتی متر می تواند در خاك نفوذ كند. هنگامی كه ریشه چه به حد كافی در خاك نفوذ كرده و خود را تثبیت كرد، ساقه چه (كه در زیر لپه قرار دارد) از محل قوس محور زیر لپه دراز شده و به سمت سطح خاك بالا می رود. به محض بیرون آمدن قوس محور زیر لپه از خاك، رشد قسمتی كه رو به نور است متوقف شده و در سمت دیگر ادامه می یابد تا گیاهچه به حالت عمودی درآید. این عمل لپه ها را هنگامی كه در حال توسعه هستند، به بالای سطح خاك می آورد. در این حالت محور بالا لپه در سطح خاك قابل دیدن است. با توجه به اینكه لپه ها در فرایند جوانه زنی به بالای سطح خاك منتقل می شوند، جوانه زنی بذر یونجه از نوع برون خاكی Epigeal یا اپی ژل است. نخستین برگ حقیقی به صورت تك برگچه ای Unifoliolate و از یك جوانه واقع در نخستین گره ساقه در زیرلپه به وجود می آید. پس از ظهور نخستین برگ حقیقی، رشد گیاهچه یونجه كامل شده و گیاهچه به یك گیاه بالغ نمو می كند. در شرایط مناسب رشدی، گیاهچه ها حدود 10 تا 15 روز پس از كاشت به این مرحله نموی می رسند. رشد رویشی از طریق تقسیم یاخته ای و توسعه محور بالا لپه گیاه جوان ادامه می یابد. دومین برگ در گیاه یونجه به طور معمول سه برگچه ای Trifoliolate بوده و از دومین گره اولیه ساقه به وجود می آید. همه ی برگ هایی كه پس از آن تولید خواهند شد سه برگچه ای خواهند بود. هرچند برخی از ارقام یونجه چند برگچه ای Multifoliolate بوده و تا 7.5 و یا 9 برگچه در هر برگ دارند . ساقه گیاه جوان برگ های سه یا چند برگچه ای را با چینش متناوب و به مرور به وجود می آورد. پس از اینكه سه برگ (یا بیشتر) از برگ های سه یا چند برگچه ای در ساقه اولیه ظاهر شدند، از جوانه های جانبی كه در محل زوایه های برگ ها قرار دارند، ساقه هایی كه به آنها ” ساقه های ثانویه" اطلاق می شود به وجود می آیند. شمار جوانه های جانبی بسته به رقم و شرایط محیطی متفاوت است و به ویژه در شرایط نوری نامساعد (مانند تراكم بالای یونجه زار، سایه اندازی گیاهان زراعی در كشت مخلوط و یا سایه اندازی علف های هرز)، تنها یك جوانه جانبی نمو می كند. هر یك از جوانه های جانبی می توانند ساقه ای جدید را به وجود آورند. گرده افشانی در یونجه یونجه گیاهی است دگرگشن (آلوگام) ولی حدود 10 درصد نیز خودگشنی دارد. تنگنای بزرگ گرده افشانی گل یونجه پیش از آزاد شدن اندام های جنسی، مربوط به غشای كوتیكولی است كه روی كلاله تشكیل و باز دارنده ترشح مواد توسط كلاله (به منظورجذب گرده) می شود. از هنگام گل كردن تا هنگام آزاد شدن اندام های جنسی، كه ممكن است دو هفته به طول انجامد، گرده ها به طور طبیعی در گل ذخیره می شوند. دانه گرده یونجه، دو هسته ای و چسبناك بوده و به آسانی به حشرات ناقل گرده می چسبد. از این رو تلقیح بوسیله حشرات، به ویژه زنبوران عسل انجام می گیرد. عمل آزاد شدن اندام جنسی ازگلبرگ های ناو به منظور لقاح و گرده افشانی را تلقیح ضربه ای (تریپینگ) می نامند. لازم به یاد آوری است كه به منظور تولید علوفه عمل تلقیح ضربه ای لازم نیست و تنها هنگامی كه هدف بذرگیری از یونجه باشد، این عمل انجام می شود. ژنتیک یونجه یونجه گیاهی است آتوتترا پلوئید (2n=4X=32) و انجام مطالعات سیتوژنتیکی آن نسبتاً دشوار است. البته بعضی از واریته های دیپلوئید هم وجود دارد. شخصی به نام استانفورد (Stanford) مطالعات ژنتیکی کاملی در یونجه انجام دارد. وی گیاهان گل سفید و ارغوانی را تلاقی داد و مشخص کرد که این گیاه اتوتتراپلوئید است و وراثت تتراسومیک دارد. این شخص و همکارش کلمنت (Clement) متوجه شدند که گیاهان هاپلوئید یونجه، میوز موفق داشته و گامت تولید می کنند. گونه ها و واریته ها جنس مدیکاگو دارای گونه های زیادی است و گونه فالکاتا (M.falcata) به ساتیوا (M.sativa) نزدیکتر از بقیه است و به راحتی با آن ترکیب می شود. یونجه چهار گروه واریته دارد: معمولی، ترکستانی، ابلق و گروه غیر مقاوم به سرما. در ایران چهار واریته محلی همدانی، بمی، یزدی و شیرازی وجود دارد. گونه های مختلف یونجه مدیکاگو فالکاتا - مدیکاگو ساتیوا یا یونجه معمولی - مدیکاگو اوربی کولاریس - مدیکاگو تری بولوییدس - مدیکاگو ریجیدولا - مدیکاگو کوروناتا - مدیکاگو دنتی کولاتا - مدیکاگو هیسپیدا - مدیکاگو ماکولاتا - مدیکاگو می نیما - مدیکاگو لاسی نی آتا - مدیکاگو آشرسونیانا - مدیکاگو سی لی آریس - مدیکاگو لوپولینا ارقام مختلف یونجه ارزش کیفی ارقام محلی یونجه به منظور انتخاب یک رقم برای منطقه ای بخصوص، به وضع جغرافیایی محل رشد گیاه بستگی دارد ارقام یونجه ی ایرانی ردیف نام ردیف نام 1 رقم همدانی 5 رقم اصفهانی یا فراهانی 2 رقم یزدی 6 رقم اردستانی 3 رقم بمی 7 رقم قره یونجه 4 رقم بغدادی 8 رقم نیک شهری روش های آبیاری گیاه یونجه آبیاری غرقابی، آبیاری ردیفی یا نشتی، آبیاری بارانی و آبیاری زیرزمینی. آبیاری غرقابی روش آبیاری غرقابی را باید بهترین روش در ایران دانست. عیب بزرگ آبیاری غرقابی، سخت شدن و سله بستن سطح خاک در موقع خاک آب است که باعث ناتوان کردن یونجه جهت جوانه زدن و سر از خاک درآوردن می شود. آبیاری ردیفی یا نشتی برای جلوگیری از سله بستن خاک و نیز به منظور یاری رساندن به بذرهای جوانه زده که سبز شوند و سر از خاک درآورند، امروز روش آبیاری ردیفی یا نشتی انتخاب شده است که کمک بسیار زیادی برای رسیدن به این دو هدف می کند. آبیاری بارانی در اراضی شیب دار که امکان آبیاری غرقابی یا نشتی مزرعه یونجه وجود ندارد آبیاری بارانی روشی سودمند و شاید تنها روش آبیاری خواهد بود. به طور کلی، سیستم آبیاری بارانی برای زراعت یونجه در خاکهای سبک، شیب دار یا دامنه ها، و در خاکهایی با نفوذپذیری زیاد و کم عمق به کار گرفته می شود. آبیاری زیرزمینی این روش آبیاری، که از طریق کانال های زیرزمینی انجام می شود، در شرایط کنونی، به کار بردن این روش در کشور ما عملی نیست. میزان آب مورد نیازیونجه میزان مصرف آب در ارقام گوناگون یونجه نیز متفاوت است، این مقدار مصرف آب، بر اساس مقاومت گیاه نسبت به بیماری، آفات، سرما، گرما و همچنین چگونگی کمیّت و کیفیت تولید علوفه تعیین می شود. چگونگی تثبیت ازت در یونجه نژاد باکتری یونجه باکتری نژاد یونجه «ریزوبیوم ملیلوتی» است که فقط یونجه، شاه افسر، شنبلیله و سایر گونه های جنس یونجه را می تواند آغشته کند و در تشکیل غده های ذخیره کننده ازت کاملاً مؤثر باشد. این باکتری به تیره ریزوبیاسه تعلق دارند. نسبت به اسیدی بودن شرایط محیط رشد بسیار حساس است. توانایی نژادهای باکتری ریزوبیوم را در تولید و تشکیل غده خاصیت آلودن یا آغشته کردن، و ظرفیت تثبیت ازت را سودمندی یا مؤثر بودن آنها می گویند. چگونگی ورود باکتری در ریشه و تشکیل گره باکتری از طریق تارهای ریشه وارد آن می شود. ریشه تغییر شکل می دهد و موجدار می گردد. پس از آلودگی یا عفونت، تکامل یک غده یا گره بستگی به عوامل بسیاری دارد. در طول مدت رسیدن گره یا غده ها، میزبان و باکتری با یکدیگر به طور مسالمت آمیز در یک حالت تعادل نسبی همزیستی می کنند. هموگلوبین، محدود به آن دسته از سلول های غده یا گرهی است که حاوی ریزوبیوم بوده و ازت را تثبیت می کنند. آغشته کردن بذر یونجه آغشته کردن بذر یونجه یا خاک با باکتری را تلقیح نیز می گویند. گرد یا پودر باکتری معمول ترین فرم عرضه باکتری است.از روشهای دیگر تلقیح بذر با باکتری عبارت اند از: روش آب پاشی، روش تعلیق باکتری در آب، و یا پوشش دار کردن بذر یا روش مالیدن باکتری به بذر. مرگ و میر باکتری ها برای کاهش میزان مرگ و میر باکتری و به منظور دوام بیشتر باکتری بر روی بذر، لازم است که بذر یونجه یا بذر سایر گیاهان پروانه آسا را با بعضی مواد مخلوط کرد. باید بلافاصله بذر آغشته شده به باکتری را کاشت و یا آن را در خاک دفن کرد. باکتری ها و شرایط محیطی خاک در خاکهای اسیدی، باکتری نژاد یونجه را می توان همراه محلول غذایی مخصوص با بذر آغشته کرد و سپس بذرها را در کربنات کلسیم یا سنگ آهک پودر شده غلتانید تا آن که پوششی از ترکیبات آهکی روی بذرها را به طور کامل فرا گیرد. گروه های باکتری گیاهان پروانه آسا تشکیل گرههای ذخیره کننده ازت در روی گیاهان پروانه آسا بستگی به وجود نژاد باکتری مناسب هر گونه از گیاهان مذکور دارد. باکتری ها را بر اساس تأثیری که دارند به گروههای مختلف طبقه بندی کرده اند: باکتری گروه یونجه - باکتری گروه شبدر - باکتری گروه نخود و ماشک - باکتری گروه لوبیا چشم بلبلی - باکتری گروه لوبیا - باکتری گروه لوپن یا لوبیاگرگی - باکتری گروه سویا. تناوب در زراعت یونجه تناوب کشت عبارت است از کشت و کار گیاهان مختلف زراعی، با یک برنامه و نظم مشخص برای یک دوره چندساله؛ عبارت است از تسلسل کشت گیاهان در هر یک از قطعات در طی سالهای دوره تناوب. می توان برنامه تناوب یونجه را برای چندین سال متوالی، همراه ذرت و جو اجرا کرد.تناوب، این مزیت را دارد که مواد غذایی گوناگونی از زمین اخذ می شود و با وارد شدن یونجه (یک گیاه پروانه آسا) ذخیره ازت خاک افزایش می یابد. چنانچه در بعضی مناطق کشور کمبود آب مسئله و مشکلی را به وجود نیاورد، شایسته است از آیش چشمپوشی کرد.ریشه گیاهان از خود ترشحاتی دارند. این ترشحات می تواند اسید کربنیک، اسید اگزالیک، اسید سیتریک، اسید فسفریک، و غیره باشد.کشت تنهای یک گیاه را در یک قطعه زمین در طی چند سال متمادی، کشت تک محصولی می نامند. نکته قابل توجهی را که باید در تناوب گیاهان زراعی به آن توجه داشت انتخاب گیاهان صیفی یا بهاره زودرس است.یونجه زاری که موقع برگرداندن آن رسیده باشد باید یا در فصل پاییز و بعد از بارندگی، با یک شخم عمیق آن را برگرداند و در بهار با انجام یک شخم دیگر کار زیر و رو کردن مزرعه یونجه را تکمیل کرد. یونجه را باید بعد از گیاهان وجینی کشت کرد یعنی زمینی که عاری از گیاه هرز و نسبتاً پول و حاصلخیز باشد.یونجه را نباید بعد از یونجه کشت کرد زیرا بقایای این گیاه و سایر گیاهان در زمین، نمی تواند شرایط مناسب را برای بستر بذر یونجه به خوبی فراهم کند. گیاهی که بعد از گیاه دیگر در تناوب قرار می گیرد باید طوری انتخاب شود که حتی المقدور هیچ گونه شباهت مورفولوژیکی و زراعی با هم نداشته باشند. در ارائه برنامه تناوب زراعی در چنین زمینی، دو عامل مؤثر نامطلوب زراعی وجود دارد: یکی سفتی، سختی، و عدم تهویه خاک است که موجب می شود مشکلاتی در زمینه شخم زمین فراهم آید، و دیگری هجوم بیش از اندازه گیاهان هرز در زراعت یونجه خواهد بود که این نیز باعث اشکالات متعدد می شود. قرار دادن گیاهان پروانه آسا در برنامه تناوب زراعی، می تواند خاک را از نظر بیولوژیکی فعال کرده و با برگرداندن کود سبز و بقایای این نوع گیاهان و اضافه کردن مواد معدنی کافی، شرایط را کاملاً برای یک گیاه وجینی که بعد از این گونه گیاهان کاشته می شود فراهم کند. عوامل و نکات مهم در برداشت یونجه در برداشت یونجه باید به چند عامل مهم توجه کرد از جمله: برداشت علوفه، کاستن از رطوبت آن یا به دست آوردن علوفه خشک شده قابل انبار کردن، و سرانجام نحوه جمع آوری، ذخیره و انبار کردن آن است. نکته مهمی که باید در موقع برداشت یونجه به آن توجه شود،حفظ و نگهداری برگهای آن است. دسته های علوفه ای که به هم گره یا پیچ خورده و خشک شده اند بیده یا برمه (بورمه) می گویند. بهترین تاریخ برداشت و چیدن یونجه موقعی است که یک دهم تا یک دوم مزرعه یونجه به گل نشسته باشد. بهتر است یونجه را از حدود ده سانتی متر بالاتر از کف زمین درو کرد. ادوات برداشت یونجه برداشت یونجه به کمک علف بر یا علف چینهای موتوری کوچک، یا به کمک علف برهایی که به جلو، وسط، یا عقب تراکتور وصل می شوند صورت می گیرد. دروکن های تراکتوری با غلتکهای مخصوص به نام کاندیشنر برای له کردن ساقه یونجه مجهز است. نیروی لازم جهت درو کردن، و در صورت لزوم غلتک زدن و ردیف کردن، یا از موتور سرخود یا از محور انتقال قدرت تراکتور (pto) گرفته می شود. یونجه ای که در زمان مناسب درو یا چیده شده باشد بیش از 70 درصد رطوبت دارد. علوفه ای که بدون تابش مستقیم اشعه خورشید یا به کمک هوا خشک شود رنگ سبز طبیعی خود را حفظ می کند و از لحاظ حفظ مواد غذایی، به خصوص ویتامین A، حائز اهمیت است. خشک کردن علوفه در بعضی مناطق مرطوب که به کمک هوا روی چوب بست، سیم، و غیره انجام می شود، باعث خواهد شد که مزه، طعم اصلی و رنگ سبز روشن علوفه خشک شده حفظ گردد. معمول ترین دستگاه جمع آوری یونجه، دستگاه پرس یا عدل بندی یا بیلر است. دستگاه دیگری به نام انباره یا جمع کننده عدلهای علوفه وجود دارد که دارای دو چرخ است و پشت دستگاه پرس کشیده می شود. ماشین های تهیه لقمه تهیه لقمه با علوفه خشک یونجه ای که کمتر از 12 درصد رطوبت دارد، امروزه معمول و متداول شده است. لقمه های تولید شده از علوفه مزایای مختلفی دارد، از قبیل: سهولت حمل و نقل، حفظ صفت خشن بودن علوفه. استفاده از ماشینهای تهیه لقمه در سر مزرعه محدود به مناطق خشک است. جا دادن عدلها در هوای آزاد و کشیدن نایلون روی آنها، ارزان ترین روش نگهداری علوفه است. برای شدت بخشیدن به رشد ریشه و شاخ و برگ گیاه، لازم است که یونجه را در سال اول کاشت، یا چین اول، در زمان گل دادن کامل برداشت کرد. برداشت یونجه در زمان رسیدن گیاه، به دلیل خوابیدگی بوته ها و نیز به دلیل کاهش میزان برگ و افزایش الیاف ساقه، علوفه ای را به دست می دهد که میزان مواد غذایی و همچنین ارزش غذایی آن به نسبت پایین است. تعداد چین های یونجه بیشترین تعداد چین یونجه، در مناطق گرمسیری (متوسط 7 چین) است؛ مناطق سردسیر (متوسط 3 چین در سال)، کمترین تعداد چین یونجه را دارند. برداشت تعداد کمتری چین یونجه باعث کاهش کل عملکرد علوفه و مواد غذایی می شود.ارتفاع برش بوته یونجه از سطح زمین: بهتر است ارتفاع برش ساقه از سطح زمین را 5 تا 10 سانتی متر در نظر گرفت. کیفیت علوفه خشک علوفه خشک از خشک شدن یا رطوبت گیری گیاهان علوفه ای سبز به دست می آید.ارزش نسبی علوفه خشک به عنوان یک منبع غذایی مختلف برای احشام: الف) علوفه خشک حاوی 40 تا 70 درصد هیدروکربورهای کمپلکس، است که برای هضم نیاز به تخمیر به وسیله باکتری دارد. ب) برای تأمین انرژی در حیواناتی که دستگاه گوارشی ساده دارند، تغذیه آنها باید طوری باشد که آنزیم مترشح از بدنشان بتواند مواد غذایی را هضم کند. ج) غذای احشام غیرنشخوارکننده ای که دستگاه گوارش ساده دارند باید محتوی ویتامین های B کمپلکس و K باشد، در حالی که احشام نشخوارکننده احتیاجی به ویتامین در جیره غذایی ندارند چون این ویتامین ها در معده آنها به وجود می آید. عوامل موثر در کیفیت علوفه خشک مهمترین عوامل مؤثر بر کیفیت علوفه خشک عبارت اند از: الف) مرحله رشد و نمو گیاهی، در فصلی که منجر به برداشت گیاهان علوفه ای می شود. ب) مرحله برداشت گیاه علوفه ای و این که علوفه به دست آمده از چین اول است یا از چینهای بعدی ج) محتویات برگهای گیاه علوفه ای د) میزان خسارتی که گیاه علوفه ای برداشت شده، در اثر عوامل آب و هوایی یا هنگام نقل و انتقال متحمل می شود ه) روشی که گیاه علوفه ای مطابق آن روش به مصرف تغذیه می رسد و) گونه یا نوع گیاه علوفه ای تاریخ برداشت اولین چین گیاه علوفه ای را به عنوان مهمترین عامل مؤثر پذیرش علوفه یاد می کنند.مهمترین عامل مؤثر در مصرف علوفه خشک حبه ای یا پلت مربوط به قطعات بسیار ریز موجود در آن است، که می توان میزان مصرف بیشتر را با نم کردن علوفه حبه ای یا آردی افزایش داد. پس، آشکار است که عامل اصلی در افزایش میزان مصرف علوفه، قطعات ریز علوفه است که سرعت هضم و حرکت زوائد حاصل از هضم را در روده و معده حیوان افزایش می دهد.انرژی متمرکز در خوراکهای دامی شامل کل مواد قابل هضم، مواد خشک قابل هضم، و انرژی قابل هضم است. مواد خشک قابل هضم و انرژیِ قابل هضم عبارت اند از اختلاف بین مقدار غذای مصرف شده و مقدار مدفوع حیوان به ترتیب از نظر مواد خشک و کالری، کل مواد قابل هضم که از اختلاف بین مقدار غذای مصرف شده و میزان مواد دفع شده، به دست می آید. مواد قابل هضم موجود در علوفه خشک، مانند میزان مصرف آن، چندان تحت تأثیر روش خشک کردن قرار نمی گیرد. اختلافی در قابلیت هضم علوفه خشک یک گیاه به صورت بلند خرد شده و یا باز، که همزان برداشت و در یک شرایط خشک شده باشد، در تغذیه احشام ندارد. قابلیت هضم علوفه خشک تنها، مصرف میزان بالقوه ارزش غذایی در واحد وزن علوفه خشک است، و علت کاربرد این معیار آن است که خروجی حیوان به صورت مدفوع به راحتی قابل اندازه گیری است. پروتئین میزان پروتئین خام موجود در علوفه به عوامل زیر بستگی دارد: الف) گونه های مختلف علوفه؛ ب) تاریخ برداشت یا مرحله رشد در زمان برداشت علوفه؛ ج) میزان کود شیمیایی ازت دار به کار رفته در مورد گیاهان تیره گندمیان؛ د) میزان و محتوای برگ. شکل ظاهری یا فیزیکی علوفه مورد مصرف تأثیر مهمی بر روی فراورده های دامی دارد، میزان حساسیت گوسفندهای پرواری و گاوهای پرواری و رشد گاوهای شیری نسبت به این عامل بسیار روشن است.بین انرژی ورودی و خروجی حیوان که وابسته به نوع مواد غذایی مصرف شده باشد رابطه خاصی وجود دارد. اصل کاهش مواد بازگشتی به صورت تبدیل مقدار شیر حاصل به انرژی موجود در نوع جیره مخلوط غلات و گیاهان علوفه ای عمل می کند. با افزایش انرژی ورودی از طریق تغذیه از علوفه ای با کیفیت بهتر، کاهش خروجی حیوان در مقایسه با حالتی که تغذیه همراه با غذای متراکم باشد، بسیار کمتر است. نکاتی در مورد برداشت گیاهان علوفه ای در ارتباط با کیفیت علوفه خشک الف) علوفه خشک محصولی است که وزن و حجم زیادی دارد. ب) کیفیت گیاهان علوفه ای جهت تعلیف، که یک عامل مهم خوشخوراکی به حساب می آید، هنگام خشک کردن به سادگی پایین می آید. ج) گیاهان علوفه ای، در موقع برداشت (در مرحله رسیدن) حاوی رطوبت زیادی است. د) مدت زمانی که گیاهان علوفه ای بهترین تاریخ رسیدن را جهت برداشت نشان می دهند، نسبتاً کوتاه است. علف چینها یا علف برهای تراکتوری که قابل نصب روی تراکتور هستند؛ انواع ثابت، نیمه ثابت، کششی یا تریلی آنها ممکن است ساخته شوند.علف جمع کن های دمپی دارای نرده هایی است که علوفه را جمع آوری می کند.دستگاهی که هر دو کار را توأم انجام می دهد و می تواند علوفه را نیز ردیف کند. این دستگاه به نام دستگاه برداشت علوفه «طوقه ای» شناخته شده است.عدلهایی که کمتر متراکم هستند معمولاً محتوی رطوبت بیشتری هستند. عدل بندی بر دو نوع است: عدلهای مستطیلی شکل و عدلهای کروی شکل. خرد کردن علوفه روش دیگری جهت جمع آوری علوفه برداشت شده است. منظور اصلی از خرد کردن علوفه، کاهش اندازه گیاه تاآن حد است که با جریان هوا قابل حمل و نقل باشد. یونجه و اهمیت آن در تغذیه دام يكی از ویژگیهای ممتاز نشخوار کنندگان توانایی تبدیل غذاهایی همچون علوفه خشک، مواد الیافی و فرآورده های فرعی صنعتی غیر قابل مصرف برای انسان به غذاهای قابل مصرف مانند گوشت و شیر است. این توانایی نتیجه تجزیه مواد خوراکی به کمک میکروبهای موجود در پیش معده نشخوار کنندگان و استفاده آنها از محصولات نهایی جهت اعمال فیزیولوژیک خود می باشد، که در نهات منجر به تولید مواد پروتئینی قابل مصرف برای انسان می شود. گیاهان علوفه ای از نظر فیزیولوژیکی و اقتصادی قسمت عمده جیره غذایی دامها را تشکیل می دهند، به طوری که 70-60 درصد کل ماده خشک دریافتی، از علوفه است. و دامها جهت اعمال صحیح کار شکمبه می بایستی به مقدار کافی فیبر دریافت کنند که در این بین اهمیت یونجه به عنوان بهترین گیاه علوفه ای برای دامهای نشخوار کنندگان مشخص می شود. ارزش غذایی یونجه بیش از سایر گیاهان علوفه ای باشد در صورتی که نسبت انرژی به پروتئین آن کمتر است. یونجه در هر چین دارای مراحل مختلفی از رشد می باشد که ترکیبات شیمیایی آن در هر مرحله با مرحله قبل و بعد آن فرق می کند. از طرف دیگر ترکیبات شیمیایی برگ و ساقه نیز اختلاف دارد. یعنی برگ آن بسیار پر ارزش تر از ساقه آن است یونجه از نظر کلسیم گیاهی غنی است. ولی فسفر آن متوسط است. بنابراین در صورتیکه بخواهیم از این ماده خوراکی به مقدار زیاد مصرف کنید، بایستی در جهت حفظ تعادل کلسیم به فسفر اقدام گردد. حیوانات یونجه هایی را که به مقدار زیاد به گل نشسته و یا در پایان گل دادن باشد، با بی اشتهایی می خورند، علت آنرا در بالا رفتن در صد مقدار الیاف خام در مرحله پایان گل و سخت و خشبی شدن گیاه می دانند، دوم وجود مواد تلخ و همچنین ساپونین و نوعی الکالوئید مخصوص حبوبات در آن می دانند. بهترین زمان برداشت یونجه به هدف استفاده از آن بستگی دارد در صورتیکه می خواهید یونجه ای با کیفیت بالا مثلاً جهت خوراک گاوهای شیری فروخته شود زمان برداشت یونجه باید در مرحله غنچه دهی یا زودتر از آن انجام گیرد (دوره 28 روز یا کمتر) اما اگر قصد تغذیه گوساله های پروای را دارید (یونجه با کیفیت زیاد مد نظر نیست) یونجه راباید در زمان 50-25 درصد گلدهی (دوره 42-35 روز) برداشت نمایند تا حد اکثر محصول بدست آید. زمانیکه یونجه در مرحله غنچه دهی محصول علوفه تولیدی شما 30-20 درصد کمتر شود اما از نظر پروتئین و نسبت ارزش غذایی بیشتری نسبت به زمان چیدن در مرحله اواسط گلدهی باشد علوفه ذرت یا یونجه کدام یک گزینه مناسب است؟ همانطور که گفته شد یونجه از پروتئین بالایی برخوردار است، علوفه ذرت نیز از کربوهیدرات بالا و با کیفیت برخوردار است. در واقع می توان گفت که علوفه ذرت یا یونجه هر چند در برخی از دامداری ها به عنوان جایگزین برای یکدیگر انتخاب می شوند ولی بهترین کار ممکن، استفاده از این دو علوفه به صورت مکمل است. در واقع به دلیل داشتن سطح خاصی از ارزش غذایی، مواد معدنی و ویتامین ها و سیلاژ آنها توصیه می شود که در فصول مختلف به صورت مکمل و در کنار هم مورد استفاده قرار بگیرند که برای پرواربندی و شیردهی هر دو می توانند بسیار مناسب باشند. اهمیت استفاده از یونجه در جیره طیور استفاده از یونجه در جیره طیور به خاطر ارزش غذایی یونجه، می‌تواند بسیار مفید باشد. زیرا طیور معمولاً به انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی نیاز داشته و بهترین راه تامین ویتامین‌ها و مواد معدنی، جیره غذایی طیور می‌باشد. از این رو با استفاده از یونجه در جیره غذایی، میتوان به راحتی کمک نمود تا انواع طیور از جمله مرغ بومی تخمگذار سالم تر بوده و همچنین تخم باکیفیت تری تولید نمایند. زیرا برای تولید تخم مرغ با کیفیت، باید بتوان جیره غذایی با کیفیت برای مرغ‌های تخمگذار تهیه نمود. استفاده از یونجه در جیره طیور می‌تواند جایگزین و یا مکملی بسیار مناسب برای برخی از مواد غذایی مانند کنجاله‌ها باشد. زیرا برخی از کنجاله‌ها ممکن است دیر هضم باشند، با استفاده از مقداری یونجه به همراه این کنجاله‌ها، طیور می‌توانند راحت تر انواع مواد غذایی را هضم نمایند. استفاده از یونجه در جیره غذایی طیور به خاطر اینکه معمولاً یونجه ریشه عمیقی داشته و در عمق خاک فرو می‌رود، بسیار مفید بوده، زیرا انواع مواد معدنی مورد نیاز بدن مرغ را از خاک می‌گیرد. بدین ترتیب محصولی بسیار ارگانیک و باکیفیت بوده، که در صنعت دام و طیور می‌تواند یکی از محصولات برای استفاده در جیره غذایی شناخته شود. استفاده از یونجه در جیره طیور می‌تواند تاثیر بسزایی در سلامت طیور نیز داشته باشد. بهتر است برای استفاده از یونجه در جیره طیور، یونجه‌ها را به صورت پودر درآورده، بدین ترتیب معمولاً مصرف آنها برای طیور بسیار راحت تر می‌باشد. این موضوع باعث میشود تا راحت تر یونجه را مورد استفاده قرار دهند. با توجه به کیفیت بالای یونجه از نظر داشتن ارزش غذایی، معمولاً اغلب پرورش دهندگان طیور، یونجه را به عنوان یکی از ترکیبات ثابت جیره غذایی شناخته و در طول سال یونجه به مقدار کافی ذخیره نموده، تا بتوانند همیشه از یونجه بهره کافی را ببرند. زیرا استفاده از یونجه در جیره طیور در طول سال لازم و ضروری می‌باشد. یونجه دارای آنزیم‌های بسیار زیادی بوده و از جمله بهترین آنها آنزیم آمیلاز بوده، که این آنزیم معمولاً در هضم مواد نشاسته ای بسیار تاثیر گذار می‌باشد. اسید آمینه‌های ضروری و غیر ضروری بسیار زیادی نیز در یونجه وجود داشته، که از جمله آنها میتوان به آرژنین و لیزین اشاره نمود.بدین ترتیب پروتئین مورد نیاز طیور را نیز به راحتی تامین می‌کند. بدین ترتیب استفاده از یونجه در جیره غذایی طیور می‌تواند بسیار مفید و کاربردی باشد. املاح معدنی که در یونجه وجود داشته شامل آهن، آرسنیک، سیلیس و منیزیم می‌باشد.مقدار آهن موجود در یونجه دو برابر اسفناج می‌باشد. این موضوع سال‌هاست برای پرورش دهندگان طیور و دام محرز شده و یونجه یکی از پایه‌های ثابت جیره‌های غذایی می‌باشد. البته زیاده روی در مصرف یونجه نیز مانند هر ماده غذایی دیگری توصیه نمی‌شود.
بعد از انتخاب مزرعه ، آزمون خاک و انجام مراحل خاکورزی و همچنین خرید بذر یونجه مناسب نوبت به کشت اصولی و رعایت نکات مهم در این زمینه است. با رعایت اصول صحیح کشت، می توان بهره وری را افزایش داد. در این مطلب یکسری از نکات مهم در کشت یونجه ر...
با کود دهی و تغذیه مناسب یونجه می توان عملکرد و مقاومت یونجه به بیماری ها و آفات را به میزان چشمگیری افزایش داد. تغذیه نقش بسیار مهمی در افزایش تناژ برداشتی گیاه یونجه خواهد داشت که داشتن یک برنامه غذایی مناسب و انجام آزمون خاک بصورت سال...
ارقام یونجه موجود در ایران شامل ارقام خارجی و محلی است. ارقام یونجه محلی در مقایسه با ارقام اصلاح شده خارجی در دوسال اول کشت عملکرد متوسطی دارند ولی برای سالهای بعد میزان محصول این ارقام بهبود می یابد.
یکی از دغدغه های کشاورزان در هنگام خرید بذر یونجه ، انتخاب بذر خوب و مناسب بین این حجم از بذور موجود در بازار است که با در نظر گرفتن نکاتی که در این مطلب اشاره شده میتوان انتخاب بهتر و راحت تری داشت.